تعاریف

همانگونه که در قسمت نخست این مبحث اشاره شد، معاضدت قضائی و دستگیری و حمایت حقوقی از بی بضاعتان از ابتدای وضع قانون وکالت، در نهاد و ذات واضعین این گوهر گرانقدر وجود داشته است. آنچنان که نقل شده:

" شخصیت ارزنده ای چون مرحوم دکتر محمود سرشار وقتی کانون وکلاء تشکیل شد این مسئله معاضدت قضائی را وجهه‏ همت خودش قرار داد.معاضدت قضائی کاری نیست که در آن آب ‏ونانی باشد. جز همت و خدمت هیچ چیز نیست. در آنجا در ابتدای تشکیل کانون وکلاء این مرد نازنین چهار سال‏ تمام وقت خودش را صرف بوجود آوردن،اداره کردن،رسیدگی به کار مردم بی ‏بضاعت و درمانده نمود. میرفت اطباء را التماس می‏کرد، خواهش می‏کرد اشخاصی که مریض بودند و به کانون وکلاء برای کارهای قضائی مراجعه می‏کردند، برای معاضدت قضائی به آنها کمک شود و سی و چهل نفر از اطباء شریف و بنام مملکت قبول کرده بودند. سالی چندین صد نفر از مردم بیچاره ‏ای که به کاخ دادگستری برای عدالت می آمدند، دوا و معالجه آنها را هم مرحوم‏ سرشار پیش اطباء خصوصی در بیمارستانهای خصوصی تأمین و طوری با مردم رفتار می‏کرد که‏ هیچ پدری با پسر خودش این‏طور با عطوفت و مهربانی رفتار نمی‏کند. حقیقتا نمونه ‏ای بود... "

پویائی ، بالندگی و اثربخشی که در ماهیت و ذات معاضدت نهفته است و قابلیت انعطاف پذیری اش در بسط و توسعه خدمات وکالتی و بهبود عدالت قضائی به همه طبقات اجتماع خاصه اقشار محروم و معسر از یک سو و سرگردانی و حیرانی روزافزون خلق الله در پیچ و خم راهروهای دادگستری و کثرت دعاوی و فقد سیستم جامع و هدایتگر برای ارشاد و معاضدت قضائی و بالطبع اشتباهات بسیار در شناخت مبنا و سبب دعاوی و طرح و تنظیم ناصواب یا نامطلوب دادخواست ها و بالمآل از این رهگذر تضییع حقوق و آسیب های جدی به عدالت قضائی در سطحی چشمگیر همه و همه از سوی دیگر، فرصتی تاریخی و استثنائی پیش روی متولیان اداره امور کانونها قرار داده تا با درک صحیح و عمیق این موقعیت و با بهره گیری از خمیرمایه های انسانی و الهی معاضدت در رسیدن به اهداف وکالت بکوشند.

اما مع الأسف سال هاست که این نهاد پربها از حرکت سازنده و حیات و تپش و زایش بازمانده، کارکرد واقعی و تأثیرگذارش کم فروغ و اثر می نماید ، از فلسفه وضع خود فاصله گرفته، بعنوان شعبه ای در کنار سایر ارکان کانون( که بسیاری از آنها نتیجه تأسیس و وضع قانونی نبوده بلکه بر حسب اقتضائات زمان و مکان توسط مصوبات هیئت مدیره تشکیل شده اند)، نگریسته شده و غالباً با آن در حد انجام یک الزام قانونی بسیار مضیق و محدود برخورد می شود. امری بسیار غریب و تأسف بار!!

هر چه مسئولین و متولیان امور کانون به نهادهائی چون معاضدت پرداخته و در پرورش و بالندگی و پویائی آن در ایفای نقش بی بدیلش کوشیده و دلیری نمایند، کیان وکالت را در برخورد با آسیب ها و خطرات و موانع، آبدیده تر و استوارتر ساخته اند.

برای اینکه معنای بازتعریفی که اشاره رفت معلوم گردد، خلاصه ای از ماهیت و کارکرد این جوهر گرانبها را بازخوانی می کنیم:

- معاضدت، تأسیسی عینی و ملموس در اثبات این شعار است که برای تحقق و حفظ دموکراسی، عدالت نباید جیره بندی شود .

- معاضدت نقطه پیوند و اتصال وکیل با طبقات متوسط و رو به پائین جامعه است برای کسب تجربه ای نایاب در فهم و درک فرهنگ و منش قضائی آنان و شناخت رازها، نیازها و دردهای پنهان در لایه های زیرین اجتماع. امری که عادتاً در وکالت تعیینی نصیب نمیشود.نیز فرصتی منحصربفرد است برای تجربه وکالت در موضوعاتی که وکیل در انتخاب آزادانه خود از آنها احتراز کرده و قبول وکالت نمی کند. معاضدت از این منظر کسب تجارب مفید در خواسته های متفاوت و متنوع است.

- معاضدت، اثبات عملی حسن نیت و وسیله ابراز قصد و اراده جدی نهاد وکالت در همکاری و تعامل مثبت و سازنده با نهاد قضاوت در اجرا و تحقق بهتر عدالت قضایی است.

- معاضدت باطل السحرهمه ادعاهائی است که فعالیت و دغدغه های وکیل را یکسره منفعت طلبانه و سودجویانه می دانند.

- معاضدت نوعی کارگاه آموزشی و کلاس عملی برای فراگیری فن وکالت و ارتقاء اخلاق عملی وکیل در برخورد با آنان که ناتوان از حل مسائل قضائی و حتی عاجز از امور روزمره خویشند.

- معاضدت می تواند با تشخیص عمیق و درست مبنا و سبب دعاوی و تسلط بر عرف قضائی و موازین قانونی ، رویه های تازه در استنباط احکام و صدور آراء ایجاد کند. این ابداع عالمانه که یکی از وظائف وکیل است سالهاست در تقلید و تکرار ملال آور دعاوی، کم فروغ شده و دلائل و مبانی و آراء صادره در چرخه ای یکنواخت، از پویائی و اجتهاد و نوآوری بازمانده است.

- معاضدت ، توشه راه ، ذخیره آخرت و زکات علمی وکیلی است که خداوند این موهبت را به وی ارزانی داشته و معتقد است نظام آفرینش بر عدل و داد و راستی و درستی وبده بستان وضع شده است.

این جهان کوه است ، فعل ما ندا
بازگردد این نداها را صدا